Theo Thông tư 71/2013-TT-BTC ngày 23/5/2013 của Bộ Tài chính được thi hành từ 7/7/2013 thì mức thuế xuất khẩu than của Tập đoàn Công nghiệp than- Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) sẽ tăng từ mức 10% lên 13%. Đến nay sau chưa đầy 1 tháng có hiệu lực thì sản lượng than xuất khẩu của tập đoàn đã sụt giảm đáng kế, nhiều khách hàng nước ngoài đã không tiếp tục mua than từ Vinacomin.
Tổng giám đốc Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản, ông Lê Minh Chuẩn cho biết, tính đến đầu tháng 7, sản lượng tiêu thụ than của Vinacomin đạt 21,5 triệu tấn, đạt 50% kế hoạch năm, bằng 108% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó than tiêu thụ trong nước đạt 14,4 triệu tấn, đạt 53,3% kế hoạch, tăng 11,1% (riêng than bán cho điện đạt 8,23 triệu tấn); than xuất khẩu đạt 7,1 triệu tấn bằng 44% kế hoạch năm. Tuy nhiên, mặc dù sản lượng tăng nhưng doanh thu của tập đoàn chỉ đạt 48% so với kế hoạch, bằng 100% so với cùng kỳ.<
><
>Theo ông Chuẩn, những tháng đầu năm 2013 trong bối cảnh kinh tế khó khăn, vì thế Tập đoàn đã nỗ lực, cố gắng áp dụng nhiều giải pháp quản trị, tiết giảm chi phí từ 5 – 10%; đồng thời tăng năng suất lao động nhưng doanh thu vẫn đạt thấp, nguyên nhân là do nhiều hộ tiêu thụ than trong nước như xi măng, sắt thép đang gặp khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm nên sản lượng mua than giảm, chỉ đạt từ 35-44% kế hoạch năm. Mặt khác, giá bán than trên thế giới không những không phục hồi mà vẫn tiếp tục xu hướng giảm trong khi đó tập đoàn phải kiên trì giữ giá bán cho nên sản lượng, doanh thu than xuất khẩu đã giảm so với dự kiến.<
><
>Lãnh đạo Vinacomin nhận định, bước sang tháng 7 tình hình tiêu thụ than tiếp tục gặp nhiều khó khăn; trong nước thì các hộ tiệu thụ than lớn như xi măng, giấy, phân bón, vật liệu xây dựng tiêu thụ chậm, ngay cả than bán cho điện do mùa mưa đến nên sản lượng tiêu thụ cũng giảm. Ngược lại, than xuất khẩu do bị tăng thuế xuất từ mức 10% lên 13%, trong khi nếu bán theo giá cũ như quý II trở về trước thì tập đoàn sẽ bị lỗ. Để không bị lỗ, Vinacomin buộc phải điều chỉnh giá than xuất khẩu tăng tương ứng, đội giá thành tăng lên từ 4 - 10 USD/tấn, vì thế nhiều khách hàng truyền thống đã chuyển hướng nhập khẩu than sang các thị trường khác. Theo ước tính, nếu với giá bán cao như hiện nay thì cả năm tập đoàn cũng chỉ xuất khẩu được 9 triệu tấn (giảm 5,5 triệu tấn so với năm 2012) và như thế thì tổng sản lượng than tiêu thụ than năm 2013 cả trong và ngoài nước chỉ đạt 37,5 triệu tấn, giảm 2 triệu tấn so với năm trước và giảm 5,5 triệu tấn so với kế hoạch năm 2013.<
><
>Với mức giảm 5,5 triệu tấn, tương đương 10% sản lượng so với kế hoạch, Vinacomin tính toán sẽ có 10% (10.000 lao động) lao động mất việc làm, điều đó sẽ tác động rất lớn đến gia đình công nhân mỏ, ngoài ra các ngành dịch vụ, phục vụ trên địa bàn cũng chịu sự tác động đáng kể. Đặc biệt, với sản lượng đó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng cấp than cho điện và các ngành sản xuất kinh tế trong nước do các mỏ không được duy trì liên tục, trong khi công nhân mỏ thiếu, đứt quãng việc làm thì các mỏ cũng sẽ khó giữ chân người lao động.<
><
>Ông Chuẩn phân tích, với những khó khăn trên, khi sản lượng giảm thì các loại thuế tài nguyên, phí môi trường, thuế GTGT, thuế xuất khẩu giảm, từ đó làm hụt thu NSNN dự kiến khoảng 1.000 tỷ động (thuế tài nguyên giảm 300 tỷ đồng; phí môi trường giảm 50 tỷ đồng; thuế GTGT đầu vào than xuất khẩu giảm 500 tỷ đồng) nhưng phần thuế xuất khẩu tăng thêm 3% (từ mức 10% lên 13%) cũng chỉ tương ứng 130 tỷ đồng. Như vậy, nếu làm bài toán cân đối tổng thể thì việc tăng thuế xuất khẩu than mới đây không những không làm tăng thu ngân sách mà sẽ làm giảm thu hàng trăm tỷ đồng.<
><
>Từ những phân tích các yếu tố thuận lợi, khó khăn cả chủ quan và khách quan trên thị trường hiện nay, Tổng giám đốc Vinacomin cho biết hiện đã và đang kiến nghị Bộ Tài chính, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, căn cứ vào tình hình thị trường, cân đối với các lợi ích về đảm bảo an sinh xã hội, việc làm cho người lao động ngành than, nên đề nghị Nhà nước cho phép giữ nguyên mức thuế xuất khẩu than 10% như trước đây. Có như vậy mới hỗ trợ, tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho các ngành kinh tế, các hộ tiêu thụ than lớn nói chung và Vinacomin nói riêng để đảm bảo sản xuất ổn định, hoàn thành nghĩa vụ với NSNN trong bối cảnh khó khăn hiện nay.<
>