Theo đánh giá của Cục Thuế Hà Nội, trong thời gian qua Hà Nội là một trong những địa bàn có hoạt động kinh doanh cho thuê nhà phát triển nhanh. Tuy nhiên, cùng với đó là tình trạng trốn thuế của các hộ cho thuê, khiến ngân sách nhà nước thất thu một số tiền không nhỏ.
Theo nhận định của cơ quan công an Hà Nội, tình hình kinh tế hiện nay đã và sẽ phát sinh thêm nhiều hình thức trốn thuế mới với nhiều thủ đoạn tinh vi, vi phạm có tổ chức, quy mô lớn, khó phát hiện. Theo đó, bên cạnh các lĩnh vực và nổi cộm như mua bán sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, tội phạm tài chính ngân hàng, chuyển giá của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, kinh doanh thương mại điện tử... thì cần chú ý đến cả tình trạng trốn thuế đối với nhà cho thuê. Thực tế cũng cho thấy, tình trạng trốn thuế trong hoạt động kinh doanh cho thuê nhà diễn ra khá phổ biến và phức tạp. Thực trạng này khiến cho trong một thời gian dài, ngân sách Nhà nước thất thu một khoản thu không nhỏ.
Trong thời gian qua, rất nhiều chiêu tinh vi được các hộ kinh doanh cho thuê nhà sử dụng để lách thuế và “qua mặt” cơ quan Thuế như: Kinh doanh nhưng không đăng ký nộp thuế, không kê khai đúng thời hạn (cho thuê nhà thu tiền rồi nhưng chưa kê khai); Lập 2 hợp đồng cho thuê, xuất trình cho cơ quan Thuế hợp đồng có mức giá cho thuê thấp để đóng thuế thấp hơn so với quy định; Cho thuê nhà nhưng lập hợp đồng cho mượn không thu tiền để người cho thuê không phải đóng thuế; Cho thuê nhận tiền qua tài khoản nhưng hợp đồng ghi thanh toán trả tiền mặt, không thông báo tài khoản giao dịch cho cơ quan chức năng, địa chỉ nơi ở và làm việc của người thuê trên hợp đồng không rõ ràng để tránh sự giám sát kiểm tra; Không kê khai khi điều chỉnh giá thuê, khai kết thúc hợp đồng nhưng không thanh lý và trên thực tế vẫn cho thuê....
Cơ quan thuế cho biết, công tác thu và chống thất thu đối với hoạt động cho thuê nhà đặc biệt quan trọng, góp phần vào việc hoàn thành dự toán và đảm bảo công bằng giữa các hộ kinh doanh. Do vậy, từ nay đến cuối năm 2013, cơ quan thuế Hà Nội sẽ tập trung lực lượng thực hiện thanh, kiểm tra các tổ chức, cá nhân hoạt động kinh doanh cho thuê nhà để kịp thời phát hiện các trường hợp kê khai và nộp thuế không đúng quy định. Theo đó, Cục Thuế Hà Nội sẽ tiếp tục cung cấp thông tin cho người cho thuê về chính sách thuế, các văn bản liên quan đến việc quản lý thuế, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình trong việc chấp hành pháp luật về thuế. Bên cạnh đó, chỉ đạo các chi cục thuế phối hợp với tổ dân phố, chi bộ Đảng vận động các đối tượng cho thuê nhà hiểu rõ trách nhiệm đóng thuế của mình đối với đất nước.
Tuy nhiên, theo nhận định của cơ quan Thuế và Công an, công tác đấu tranh chống thất thu thuế đối với hoạt động cho thuê nhà sẽ đối mặt với nhiều khó khăn vì hầu hết chủ nhà cho thuê đều tìm cách né thuế, trốn thuế. Một chuyên gia trong lĩnh vực thuế cũng cho rằng, tình trạng trốn thuế cho thuê nhà đã kéo dài nhiều năm nay và rất khó có thể đưa ra con số chính xác số tiền thuế thất thu. Điều đáng nói là nếu như người có nhà cho thuê không tự giác, cố tình tìm mọi biện pháp để trốn thuế thì các cơ quan chức năng cũng đành phải bó tay vì luật pháp không quy định rõ cách xử lý những hành vi đó. Hơn nữa, do đây là hoạt động kinh doanh đặc thù, có nhiều hình thức kinh doanh và phương thức cho thuê, nên công tác quản lý thu và chống thất thu thuế đối với lĩnh vực này không hề đơn giản.
Có thể nói, những giải pháp hiện nay mà ngành Thuế Hà Nội đưa ra là rất quan trọng và thiết thực trong việc tăng cường công tác quản lý thuế đối với hoạt động cho thuê nhà. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, một trong những điều còn quan trọng nữa là làm sao tạo được sự đồng thuận và ủng hộ của người dân. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng căn dặn cán bộ thuế: “Thu thuế phải thu được lòng dân”. Muốn thu được lòng dân thì phải được người dân ủng hộ.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, không phải không có những phàn nàn của người dân về việc nộp thuế cho thuê nhà. Một người dân từng bình luận trên một tờ báo mạng điện tử: “Quả là gian nan khi đi nộp thuế cho thuê nhà. Nếu “thuận buồm” thì mỗi lần nộp thuế, người đi nộp phải mất 2 ngày và phải “đôn đáo” chạy đến 3 địa điểm mới hoàn thành được việc nộp thuế”. Người dân này cũng chia sẻ về hành trình đi nộp thuế: "Đầu tiên, người cho thuê phải phô tô công chứng Hợp đồng cho thuê nhà hoặc sử dụng hợp đồng gốc gửi theo đường công văn đến Chi cục Thuế khu vực và được Chi cục Thuế đóng dấu xác nhận Công văn đến; Tiếp đó, photô Hợp đồng có dấu của Chi cục thuế mang đến Đội quản lý Thuế để kê khai Thuế và để được Đội này ra văn bản tính Thuế; Tiếp đến, ra Kho bạc Nhà nước hoặc Ngân hàng mà Đội quản lý Thuế chỉ định để nộp Tiền Thuế; Sau đó, mang giấy xác nhận đã thu tiền của Kho bạc hoặc Ngân hàng quay trở lại Đội quản lý thuế để xin giấy xác nhận đã nộp tiền và lại làm giấy tờ kê khai xin mua hóa đơn tài chính. Người cho thuê nhà còn phải tiếp tục mang hồ sơ kê khai nộp thuế (Chứng minh thư của người nộp Thuế, Hợp đồng, Bìa mua hóa đơn, xác nhận của Đội quản lý thuế...) đến Chi cục thuế để làm thủ tục mua hóa đơn tài chính, khi đó người nộp thuế sẽ được Chi cục thuế viết và giao cho hóa đơn tài chính…". Theo người dân này, chính vì quy trình khá phức tạp, nhiều khâu và không phải người cho thuê nào cũng đủ trình độ, năng lực và sức khỏe để có thể hoàn thành các thủ tục trước khi đóng thuế khiến cho họ “nản” và tìm mọi cách để trốn.
Hiện nay, ngành Thuế Hà Nội nói riêng và ngành Thuế cả nước nói chung đang tiếp tục đẩy mạnh công cuộc cải cách hiện đại hoá công tác quản lý thuế, đi đôi với việc cải cách thủ tục hành chính thuế, xây dựng hình ảnh, thương hiệu uy tín theo Tuyên ngôn ngành Thuế là “Minh bạch - Chuyên nghiệp - Liêm chính - Đổi mới”. Đây là hướng đi đúng đắn để thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “thu thuế phải thu được lòng dân” bởi việc tiếp tục cải cách hành chính thuế, cải cách quy trình nộp thuế, tạo thuận lợi nhất cho người nộp thuế sẽ tạo động lực để người dân tự giác trong việc chấp hành pháp luật thuế của Nhà nước. Một khi làm được điều này, thì tình trạng thất thu thuế trong hoạt động cho thuê nhà mà mới giảm và nỗ lực chống thất thu thuế của cơ quan thuế mới thực sự có hiệu quả cao.