Nhà đất gắn liền với cuộc sống của tất cả mọi người và mọi hoạt động của xã hội. Nhà đất là thứ tài sản không di dời, che giấu được và đòi hỏi phải kèm theo giấy tờ pháp lý chặt chẽ. Do vậy, nó là mối quan tâm đặc biệt của mọi người, mọi nhà và mọi tổ chức. Thế nhưng, Dự thảo Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp chưa đáp ứng được một số vấn đề quan trọng.
Cần xác định rõ quan điểm thu thuế nhà đất là đánh vào ai. Đánh thuế nhà đất cần nhằm tới người sử dụng nhiều diện tích nhà, đất, đặc biệt là người đầu cơ nhà đất để bảo đảm phát huy được hiệu quả nguồn tài nguyên đất đai có hạn, cũng như của tài sản rất lớn của xã hội là bất động sản.
Nghĩa vụ nộp thuế là những ẩn số
Là một đạo luật rất phức tạp, rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người nộp thuế, nhưng lại quá ngắn gọn, không đúng với đòi hỏi của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cũng như nhiều luật thuế khác, phải chăng viết cụ thể, chi tiết thì khó thông qua Quốc hội ? Nhưng nếu cứ nguyên tắc chung chung như Dự thảo, thì khó cho người thực hiện, ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Chắc chắn nghị định và thông tư hướng dẫn sẽ dài gấp nhiều lần luật.
Người nộp thuế có đòi hỏi chính đáng, là sau khi đọc xong Luật Thuế nhà đất, có thể tính toán được rằng mình phải nộp bao nhiêu tiền thuế nhà đất. Nhưng theo Dự thảo này thì không ai có thể hình dung rằng mình sẽ phải nộp bao nhiêu tiền thuế hằng năm, vì hạn mức tính thuế, đơn giá tính thuế... đều là những ẩn số. Như vậy, quyền đánh thuế hay không đánh thuế và đánh thuế cao hay thấp không còn là của Quốc hội nữa, mà là của Chính phủ và Bộ Tài chính trên thực tế.
Tất cả những vấn đề cơ bản, ảnh hưởng quyết định đến nghĩa vụ nộp thuế, thì cần phải được ấn định rõ trong luật, chứ không thể đẩy hết sang cho Chính phủ. Chẳng hạn, hệ số phân bổ cho các tầng đối với nhà nhiều tầng (Điều khoản 6.2.3 về Giá tính thuế đối với nhà ở) là nội dung đã có quy định ổn định hàng chục năm nay, cần phải được ấn định rõ. Hay hạn mức đất làm căn cứ tính thuế là một trong những nội dung cơ bản của luật, cần được ấn định rõ, chứ không thể giao cho Chính phù quy định (Điều khoản 7.2 về Thuế suất).
Đặc biệt là cần khuyến khích xây công trình cao tầng để tiết kiệm đất, nên luật cần ấn định rõ tổng hệ số đất của tất cả các tầng là bằng 1, chứ không thể để sau này Chính phủ quy định tổng số thuế đất đối với nhà 20-30 tầng phải nộp nhiều hơn 2-3 lần nhà thấp tầng. Nhà thấp tầng thì chủ yếu tính thuế theo diện tích đất, còn nhà cao tầng thì chủ yếu tính thuế theo diện tích nhà. Cần thể hiện quan điểm khuyến khích xây dựng và sở hữu nhà hơn là khuyến khích việc “ôm” đất.
Căn cứ tính thuế chưa hợp lý
Việc định giá tính thuế theo giá trị nhà là khó bảo đảm sự khách quan, công bằng, chính xác. Vậy định giá nhà ở đây là theo giá thị trường hay theo giá xây dựng?
Nếu định giá theo đơn giá xây dựng công trình, thì liệu những nhà đã có tuổi thọ vài chục năm trở lên có được tính giá trị bằng không hoặc gần bằng không ? Nếu tính bằng không thì đã phủ nhận giá trị thực tế. Nếu không cho tính bằng không , thì tại sao chế độ hạch toán khấu hao tài sản của Bộ Tài chính thì cho phép, còn chế độ nộp thuế thì lại không ?
Nếu định giá nhà theo giá thị trường thì lại càng bất hợp lý. Vì giá nhà bao giờ cũng gắn với đất. Không thể tính cả giá nhà và đất theo giá thị trường.
Do vậy, nếu tính theo diện tích nhà thì sẽ hợp lý hơn, đơn giản. Việc tính thuế theo diện tích cũng không tạo ra sự bất công đối với nhà ở nông thôn với đặc điểm là diện tích nhà rộng nhưng giá rẻ. Vì thứ nhất, giá rẻ hay đắt chủ yếu là đất chứ không phải là giá nhà. Thứ hai, nếu chỉ đánh thuế đối với phần diện tích nhà trên hạn mức, chẳng hạn như trên 30 m2/người, thì cũng hoàn toàn công bằng. Vì ở nông thôn thường chỉ rộng đất chứ không rộng nhà, cho nên ít trường hợp phải nộp thuế nhà.
(Theo Diễn Đàn Doanh Nghiệp)