Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ tiền lương, tiền công ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong nguồn thu ngân sách nhà nước. Để Luật thuế TNCN (sửa đổi, bổ sung) nhanh chóng phát huy vai trò trong cuộc sống, đảm bảo công bằng giữa những người nộp thuế, tránh thất thu, ngành Thuế cần tiếp tục nỗ lực thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với khu vực này.<
>
Quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công
Cùng với sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật về TNCN, hoạt động quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công của các cơ quan quản lý thuế cũng từng bước được đổi mới, cải thiện phù hợp với tình hình phát triển đất nước; góp phần giúp Chính phủ điều hành nền kinh tế vĩ mô, kiểm soát được thu nhập của từng bộ phận nhân dân để hoạch định chính sách phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, an sinh xã hội… cho phù hợp, đồng thời góp phần ổn định nguồn thu ngân sách, quản lý hiệu quả nguồn thu thuế TNCN, đảm bảo công bằng xã hội trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.
Hoạt động quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công là một trong những mặt công tác quan trọng của quản lý tài chính nhà nước. Hoạt động này bao gồm những mặt công tác cơ bản như: Quản lý các cá nhân thuộc diện khai, nộp thuế, tính thuế và các khoản được khấu trừ theo quy định của pháp luật về thuế; Tuyên truyền, phổ biến đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, quy định pháp luật về thuế TNCN, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tác dụng của thuế nói chung và thuế TNCN nói riêng đối với sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước, từ đó nâng cao ý thức tự giác chấp hành nghĩa vụ nộp thuế.
Thành công và hạn chế
Thực tiễn cho thấy, hoạt động quản lý thuế TNCN của ngành Thuế ở nước ta những năm qua đã đạt được những mặt đáng khích lệ, cụ thể là:
- Các cục, chi cục thuế đã tổ chức triển khai thực hiện tốt các văn bản quy phạm pháp luật về thuế TNCN. Cán bộ làm công tác quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công đã được tập huấn, nắm chắc những quy định của Luật thuế TNCN và các văn bản hướng dẫn thi hành.
- Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho nhân dân thực hiện nghĩa vụ thuế TNCN từ tiền lương, tiền công, kịp thời giải quyết những thắc mắc, khiếu nại của nhân dân.
- Các cục, chi cục thuế đã tuân thủ đúng các quy trình quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công. Tổ chức thực hiện tốt hoạt động kiểm soát khai nộp thuế TNCN từ tiền lương, tiền công của các cá nhân từ khâu đăng ký mã số thuế, kê khai thu nhập, kê khai giảm trừ gia cảnh và giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, nộp thuế, hoàn thuế. Công tác thanh tra thuế TNCN từ tiền lương, tiền công đã có những chuyển biến tích cực, bước đầu xử lý nghiêm một số trường hợp kê khai không đúng với thu nhập thực tế hoặc kê khai sai, gian dối về giảm trừ gia cảnh.
- Tổng cục Thuế đã phát hành phần mềm đăng ký mã số thuế cá nhân nhằm hỗ trợ đăng ký thuế TNCN, góp phần giúp cơ quan chi trả thu nhập giảm bớt chi phí, công sức đi lại, thời gian liên hệ nhiều lần với cơ quan thuế, đồng thời giúp ngành Thuế giảm bớt sự quá tải trong việc tiếp nhận hồ sơ đăng ký thuế TNCN từ tiền lương, tiền công.
Ngành Thuế cần phát triển nhiều hình thức tuyên dương, khen thưởng những cá nhân có nhiều thành tích đóng góp thuế TNCN từ tiền lương, tiền công vào NSNN đúng, đủ, khuyến khích họ tiếp tục kê khai và thực hiện tốt nghĩa vụ nộp thuế TNCN từ tiền lương, tiền công.
<>
Tuy nhiên, hoạt động quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công trong những năm qua vẫn còn một số hạn chế, đó là:
- Chưa có biện pháp hữu hiệu để kiểm soát các khoản giảm trừ, đặc biệt là giảm trừ gia cảnh của NNT.
- Công tác kiểm tra, kiểm soát khấu trừ thuế tại nguồn có nơi chưa chặt chẽ. Đối với những NNT "có tóc" như: Cán bộ làm việc tại các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, cán bộ thuộc đơn vị hành chính sự nghiệp, những người làm công ăn lương… thì cơ quan chi trả tiền lương, tiền công cho NNT thực hiện nghiêm túc, nhưng những người có thu nhập tự do ở nhiều nơi, kinh doanh đa vùng miền, bán hàng qua hệ thống mạng internet…, đặc biệt là một bộ phận người mẫu, ca sĩ, cầu thủ…thì cơ quan thuế chưa kiểm soát được thu nhập, dẫn đến việc khai nộp thuế của một số cá nhân này thực hiện không nghiêm túc.
Giải pháp khắc phục
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế TNCN đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2013. Để Luật này, tạo chuyển biến tích cực trong hoạt động quản lý thuế TNCN từ tiền lương, tiền công, khắc phục những hạn chế nêu trên, trong thời gian tới, ngành Thuế cần thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:
Một là, tham mưu cho Chính phủ, Bộ Tài chính ban hành các thông tư quy định cụ thể, chi tiết các khoản thu nhập chịu thuế và thu nhập không chịu thuế, đảm bảo mọi cá nhân khi kê khai thuế TNCN từ tiền lương, tiền công đều dễ hiểu, dễ kê khai và kê khai đầy đủ đồng thời dễ nộp thuế.
Hai là, các cục, chi cục thuế cần phối hợp chặt chẽ với các đội thuế phường, xã để theo dõi sát tình hình thu nhập từ tiền lương, tiền công của các cá nhân, nắm chắc tình hình nguồn thu, các khoản giảm trừ của cá nhân theo quy định pháp luật, kịp thời đưa vào kiểm soát, quản lý những đối tượng thuộc diện nộp thuế. Ngành Thuế cần phát triển nhiều hình thức tuyên dương, khen thưởng những cá nhân có nhiều thành tích đóng góp thuế TNCN từ tiền lương, tiền công vào NSNN đúng, đủ, khuyến khích họ tiếp tục kê khai và thực hiện tốt nghĩa vụ nộp thuế TNCN từ tiền lương, tiền công.
Ba là, chú trọng công tác tuyển dụng, đào tạo cán bộ ngành Thuế đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu công tác, góp phần giảm tải khối lượng công việc trên mỗi cán bộ thuế. Cán bộ phải được bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ để kịp thời phát hiện, xử lý những thủ đoạn khai gian dối, trốn thuế TNCN từ tiến lương, tiền công.
Bốn là, triển khai tốt các biện pháp nhằm ngăn chặn hiện tượng gian lận trong kê khai thuế TNCN từ tiền lương, tiền công. Ngành Thuế cần tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về thuế TNCN từ tiền lương, tiền công cho rộng rãi quần chúng nhân dân. Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện hệ thống quản lý thông tin cá nhân NNT và hồ sơ giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc một cách hợp lý, sử dụng đồng bộ, liên thông trên toàn quốc, kết hợp với tăng cường rà soát, đối chiếu để ngăn chặn gian lận. Bên cạnh đó, cần ban hành các văn bản cụ thể hóa trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân chi trả tiền lương, tiền công trong việc kê khai thu nhập từ tiền lương, tiền công của NNT, kiểm soát, quản lý và có trách nhiệm xác minh các trường hợp NNT được giảm trừ gia cảnh. Ngoài ra, cần thực hiện quyết liệt, thường xuyên và có hiệu quả công tác thanh tra, kịp thời phát hiện những gian lận trong việc kê khai thuế TNCN từ tiền lương, tiền công, kê khai sai về giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc nhằm trốn thuế.
Năm là, cần đa dạng hóa các hình thức thu thuế TNCN từ tiền lương, tiền công. Hiện nay, thuế TNCN vẫn phần lớn được thu tại kho bạc nhà nước, vì vậy NNT tốn kém về thời gian, chi phí đi lại để nộp thuế. Mặt khác, đối với phương pháp thu tại nguồn chỉ thích hợp với những cán bộ, công chức nhà nước hoặc người lao động tại các doanh nghiệp, còn đối với người kinh doanh tự do, kinh doanh qua mạng hoặc đa vùng miền thì khó áp dụng. Ngành Thuế cần tiếp tục cải tiến phương pháp thu, đẩy mạnh hơn nữa hình thức thu qua ngân hàng, giúp NNT tiết kiệm được thời gian, công sức đi lại.
Bài đăng trên Tạp chí Tài chính số 8 - 2013