Thụy Sỹ và Mỹ đã đạt được thỏa thuận giúp khép lại tranh cãi về việc Thụy Sỹ “bật đèn xanh” cho hoạt động trốn thuế của các công dân Mỹ, thông qua những tài khoản bất thường trong hệ thống ngân hàng nước này. Giới chuyên gia kinh tế nhận định cái giá mà thiên đường thuế phải trả sẽ không nhỏ.
Theo thỏa thuận được ký kết cuối tháng 8 vừa qua, 14 ngân hàng Thụy Sỹ không được phép tham gia chương trình này và tiếp tục bị điều tra hình sự. Khoảng 300 ngân hàng còn lại sẽ được chia thành ba nhóm. Số tiền phạt họ phải trả trong phạm vi từ 20% đến 50% tổng giá trị tài sản Mỹ gửi trong tài khoản bí mật tại Thụy Sỹ tính đến tháng 8.2008 - thời điểm Washington bắt đầu điều tra hành vi trốn thuế của các công dân nước này. Dự kiến, chương trình trên sẽ được hoàn thành trong hai năm.
Theo Bộ Tư pháp Mỹ, các ngân hàng đủ điều kiện sẽ trả tiền bồi thường và tiết lộ thông tin tài khoản về khách hàng Mỹ để tránh bị truy tố. Thỏa thuận cũng có thể tạo ra những rủi ro đáng kể cho người nộp thuế, ngân hàng và các nhà tư vấn vẫn tiếp tục không chịu hợp tác. Các nhà quan sát cho rằng thỏa thuận này có thể đẩy nhanh tốc độ phê chuẩn một thỏa thuận đánh thuế hai lần sửa đổi giữa Mỹ và Thụy Sỹ vốn bị Thượng viện Mỹ bác bỏ từ năm 2009, đồng thời là cơ sở cho những hỗ trợ pháp lý cần thiết đối với việc tiết lộ tên của các khách hàng.<
>Thỏa thuận trên chủ yếu ảnh hưởng đến khoảng 100 ngân hàng đang bị nghi ngờ, nhưng chưa bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra. Hiện có ít nhất 14 ngân hàng Thụy Sỹ đang bị nhà chức trách Mỹ điều tra về những cáo buộc giúp các khách hàng giàu có của Mỹ trốn thuế. Danh sách các ngân hàng này gồm: Credit Suisse, Julius Baer, chi nhánh tại Thụy Sỹ của ngân hàng Anh HSBC. Năm ngoái, các ngân hàng này đã được Chính phủ Thụy Sỹ cho phép chuyển giao chi tiết các hoạt động kinh doanh liên quan tới các nhà chức trách Mỹ, bao gồm cả tên của các nhân viên.
Đánh giá về những bước đi này, giới chuyên gia kinh tế nhận định các ngân hàng Thụy Sỹ đã có một sự lựa chọn khôn ngoan để tránh thêm những bất ổn có nguy cơ làm suy yếu khả năng cạnh tranh và làm tổn hại đến uy tín của ngành ngân hàng Thụy Sỹ. Walter Boss, một luật sư về thuế tại tập đoàn Poledna Boss Kurer AG ở Zurich, cho rằng cuộc tranh cãi về thuế cần phải kết thúc vì nó gây bất ổn - một trong những kẻ thù tồi tệ nhất của nền tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, phí tổn là không nhỏ và không có ít ý kiến trái chiều xung quanh vấn đề này.
Luật sư Douglas Hornung cho rằng đây là một thảm họa đối với ngành tài chính Thụy Sỹ nếu giới chức thuế quan các nước châu Âu khác cũng theo gương Washington, đồng nghĩa với các khoản tiền phạt không nhỏ. Năm 2009, Mỹ đã áp khoản phạt lên tới 780 triệu USD đối với ngân hàng UBS của Thụy Sỹ liên quan tới các tài khoản trốn thuế. Theo ông, đây không phải là một thỏa thuận đôi bên cùng chấp nhận mà thực chất là sự áp đặt của Mỹ. Vị luật sư này cảnh báo về một tương lai không mấy sáng sủa của các ngân hàng Thụy Sỹ nếu bị các chính phủ châu Âu “sờ gáy”.
Trong khi đó, Hiệp hội Ngân hàng Thụy Sỹ (SBA) cho rằng chưa thể ngay lập tức đánh giá những thiệt hại của hệ thống ngân hàng Thụy Sỹ trong vụ việc này, nhưng chắc chắn sẽ là không nhỏ. Thỏa thuận với Mỹ đã khép lại những tranh cãi pháp lý kéo dài nhiều năm qua, còn thực tế giải quyết để thực hiện thỏa thuận là không đơn giản.
Thêm vào đó là nguy cơ các ngân hàng Thụy Sỹ bị mất đi nguồn khách hàng giàu có từ Mỹ và tụt hậu trong cuộc cạnh tranh với các đối thủ châu Âu. Jackie Bugnion, một chuyên gia về thuế làm việc tại tổ chức American Citizens Abroad, cảnh báo người Mỹ sẽ nói lời chia tay với Thụy Sỹ và thay vì gửi tiền tại các ngân hàng vốn được coi là “thiên đường trốn thuế” của thế giới này, tài khoản đứng tên công dân Mỹ sẽ lên đường tới châu Âu. Đây sẽ là những tổn thất mang tính cơ hội mà khó có thể định lượng được. Vậy là, giờ đây các ngân hàng Thụy Sỹ đang phải trả giá cho sự dễ dãi của mình.