Cơ quan thuế và hải quan Anh (HMRC) thuộc Chính phủ, được thành lập năm 2005 trên cơ sở sáp nhập Cơ quan hải quan và Cơ quan thu nội địa. HMRC có chức năng chủ yếu là quản lý các loại thuế trực thu (thuế TNCN, thuế công ty, thuế tài sản, thuế thừa kế), các loại thuế gián thu (thuế GTGT, thuế TTĐB, thuế đất đai, các sắc thuế môi trường); thu bảo hiểm xã hội và phân phối một số khoản trợ cấp nhà nước khác. Ngoài ra, HMRC còn có nhiệm vụ quản lý việc đăng ký chống rửa tiền, thu thập và ban hành các thống kê về thương mại hàng hoá.
Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của HMRC<
><
>Mục đích của việc hợp nhất các cơ quan thuế, hải quan và cơ quan bảo hiểm là để tiết kiệm chi phí tổ chức bộ máy hành thu của Chính phủ, đồng thời thông qua việc xây dựng cơ sở dữ liệu đầy đủ thông tin về người dân và DN sẽ giảm chi phí tuân thủ của người nộp thuế (NNT). Kể từ khi sáp nhập đến nay, trong 6 năm qua, HMRC đã có nhiều thay đổi, nhất là việc xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro và xây dựng hệ thống CNTT theo dõi quản lý thuế khấu trừ tại nguồn từ cơ sở dữ liệu tập trung, do đó một cán bộ có thể quản lý, xử lý được hàng ngàn trường hợp so với việc xử lý đơn lẻ trước kia. Vì vậy, HMRC đã cắt giảm được khoảng 45% số nhân lực, trong khi số thu ngày càng tăng và đảm bảo được tính tuân thủ (năm 2005, HMRC có 105.000 cán bộ, hiện nay có 65.000 cán bộ và sẽ tiếp tục cắt giảm còn 55.000 người). Đặc biệt, cán bộ của HMRC có quyền hạn rất lớn từ việc bắt, tạm giữ và khám xét mọi trường hợp vi phạm pháp luật về thuế và hải quan.<
><
>Về cơ cấu quản lý, hệ thống HMRC gồm 2 cấp trung ương và địa phương. Tuy nhiên, cơ quan của HMRC tại địa phương chỉ có hai chức năng là đăng ký thuế và thu thuế. Các chức năng khác như dịch vụ hỗ trợ NNT, thanh tra thuế do cấp trung ương tiến hành trên phạm vi toàn quốc theo từng chiến dịch. Nhìn chung, HMRC được tổ chức trên cơ sở đối tượng (cá nhân và DN) kết hợp với chức năng và sắc thuế.<
><
>Chiến lược chung về quản lý thuế<
><
>HMRC hiện đang quản lý khoảng 10.000 DN lớn, 4,6 triệu DN vừa và nhỏ, khoảng 2,8 triệu cá nhân kinh doanh. Theo HMRC, 10.000 DN lớn đóng góp 60% số thu ngân sách, còn 4,6 triệu DN vừa và nhỏ (DNVVN) chỉ đóng góp 35%.<
><
>Với mục tiêu đảm bảo nguồn lực tài chính cho các dịch vụ công của Vương quốc Anh, cũng như hỗ trợ tài chính cho các gia đình và cá nhân (chi các khoản an sinh xã hội), hướng tới việc xây dựng hệ thống thuế đơn giản và hiệu quả cao, HMRC cho rằng, hầu hết mọi NNT đều trung thực và cơ quan thuế đối xử với tất cả mọi người với sự tôn trọng, coi người dân, NNT là khách hàng của mình để hành xử một cách chuyên nghiệp và liêm chính.<
><
>Để thực hiện mục tiêu thu thuế ngày càng tăng lên với chi phí thấp nhất, trong khi duy trì và trợ giúp các DN phát triển thịnh vượng, HMRC đã thực hiện nhiều giải pháp cơ bản. Trước hết là, hoàn thiện hệ thống chính sách và thủ tục thuế đơn giản với chi phí thấp nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN thực hiện tốt nghĩa vụ với NSNN. Tiếp đến là, việc cung cấp các dịch vụ kỹ thuật số thông qua các kênh hỗ trợ DN thực hiện các giao dịch qua phương tiện điện tử (internet, điện thoại di động). Bên cạnh đó, cơ quan thuế đã tận dụng các đại lý và các đối tác trung gian để kích hoạt, hỗ trợ DN và quản lý dựa trên đánh giá rủi ro; đồng thời ngăn ngừa và giải quyết vấn đề không tuân thủ, để tạo ra một sân chơi bình đẳng trong lĩnh vực thuế.<
><
>Phân loại NNT theo quy mô: lớn - vừa và nhỏ<
><
>HMRC đã tiến hành phân loại NNT theo quy mô và tổ chức nghiên cứu về hành vi tuân thủ của từng nhóm đối tượng để đề ra chiến lược quản lý (cung cấp dịch vụ, quản lý tuân thủ) phù hợp với từng nhóm, dựa trên cơ sở là nâng cao tính tự nguyện tuân thủ của NNT, làm cho các thủ tục về thuế ngày càng đơn giản, dễ dàng, thuận tiện cho tất cả các khách hàng; đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa, răn đe các hành vi trốn thuế. Việc phân loại NNT theo quy mô chủ yếu dựa vào tiêu chí doanh thu (có thể thêm chỉ tiêu vốn, lao động) mà không phân chia theo ngành nghề hay địa phương.<
><
>Đối với DN lớn: hiện Vương quốc Anh có khoảng 10.000 DN, là những đơn vị có quy mô doanh thu hàng năm trên 30 triệu Bảng hoặc có trên 250 nhân viên. Các DN này đóng góp khoảng 60% tổng số thu thuế (thuế công ty, thuế GTGT, thuế TNCN khấu trừ tại nguồn, thương mại quốc tế, thuế khác). Trong đó, HMRC chọn khoảng 2.000 DN rất lớn (doanh thu hàng năm từ 200 triệu Bảng trở lên) để có những chính sách riêng và cung cấp các dịch vụ thuế đặc biệt. Theo đó, mỗi DN sẽ có một cán bộ của HMRC phụ trách trực tiếp; đó là những chuyên gia rất am hiểu về kinh tế, ngành nghề của DN, có thể làm việc với giám đốc tài chính của DN để giải quyết các vấn đề về thuế. Các cán bộ quản lý thuế DN lớn cũng có thể tham gia vào việc xây dựng các chính sách, văn bản, kế hoạch về thuế cho các lĩnh vực có liên quan để tạo điều kiện cho việc tuân thủ tốt nhưng cũng ngăn chặn, phát hiện và chống lại việc tránh thuế. Đối với khoảng 8.000 DN lớn còn lại, cơ quan thuế sẽ thực hiện hỗ trợ theo nhóm trên cơ sở phát triển những hiểu biết về nhu cầu của các DN; đồng thời phân loại và thực hiện quản lý theo tiêu chí đánh giá rủi ro.<
><
>4,6 triệu DNVVN mà HMRC đang quản lý dù chỉ chiếm 35% số thu, nhưng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, tạo ra 60% việc làm ở khu vực tư nhân với hơn 13 triệu người lao động, chiếm khoảng 50% tổng doanh thu kinh doanh của Vương quốc Anh. Trong lĩnh vực này, HMRC chỉ quản lý theo từng nhóm (căn cứ vào mức độ tuân thủ), không có cán bộ quản lý theo từng DN. Mặc dù HMRC đánh giá các DNVVN hiện nay đang trốn thuế ở mức độ khá cao (ước tính còn thất thu 45%); tuy nhiên, do cần phải cân đối giữa chi phí bỏ ra với số tiền thuế thu được, nên HMRC vẫn thực hiện các biện pháp để khuyến khích sự tuân thủ tự nguyện một cách tối đa; bên cạnh đó, có những biện pháp cứng rắn để phòng ngừa, răn đe những trường hợp không tuân thủ.<
><
>Để các DNVVN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế, HMRC tăng cường hỗ trợ qua các kênh điện tử để phục vụ số đông, tiết kiệm chi phí cho cả cơ quan thuế và NNT. Rà soát, nghiên cứu các quy trình, thủ tục, để tìm ra các “điểm thắt” để sửa đổi cho việc thực hiện được dễ dàng hơn. Trong thực tế, cơ quan thuế đã và đang hỗ trợ NNT ngay từ khi khởi nghiệp và trong suốt cả quá trình kinh doanh, từ việc lưu giữ, ghi chép sổ sách, tính toán kết quả kinh doanh, đến việc tính thuế, khai thuế. Phương châm của HMRC khi cung cấp dịch vụ cho khách hàng là: dễ hơn, nhanh hơn, đơn giản hơn (Easier, Quicker, Simpler) để NNT tự nguyện tuân thủ, giúp cho cơ quan thuế tiết kiệm nguồn lực quản lý. Mục tiêu trong năm tài chính 2014 - 2015 là, HMRC phải thu thêm được 7 tỷ Bảng/năm, với chi phí cắt giảm 25% (nguồn nhân lực cũng sẽ giảm khoảng 10.000 người) và tạo thuận lợi hơn nữa cho NNT. Một số biện pháp hỗ trợ phổ biến mà HMRC đã thực hiện đối với DNVVN trong thời gian qua và đạt hiệu quả rất tốt là, việc thiết lập hệ thống ứng dụng miễn phí cài đặt trên điện thoại di động, theo đó, ứng dụng sẽ giúp ghi chép các khoản thu - chi theo cách thức ghi sổ đơn giản. ứng dụng này giúp cho NNT nhỏ có thể ghi chép kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và hình thành thói quen lưu giữ sổ sách. Các số liệu này là căn cứ để NNT nhỏ có thể tính toán số thuế phải nộp một cách thuận lợi, khi đến kỳ kê khai thuế.<
><
>Đơn giản hoá thủ tục hành chính thuế cho các DNVVN<
><
>Để phù hợp với thực tế phát sinh, DNVVN được áp dụng chế độ kế toán giản đơn với mẫu tờ khai riêng, chỉ có 3 chỉ tiêu cơ bản là: tổng doanh thu, tổng chi phí kinh doanh, lãi lỗ thuần. NNT được áp dụng ưu đãi này, nếu tổng thu nhập từ hoạt động kinh doanh thấp hơn ngưỡng đăng ký thuế GTGT. Tuy nhiên, NNT được yêu cầu lưu giữ hồ sơ, chứng từ để cơ quan thuế kiểm tra trong trường hợp cần thiết, thời gian lưu giữ theo luật là 5 năm. Với trường hợp này, cơ quan thuế xây dựng chương trình kiểm tra ngẫu nhiên, trường hợp phát hiện sai sót thì NNT bị phạt rất nặng.<
><
>ở Anh hiện nay các DN, hộ kinh doanh quy mô nhỏ có doanh thu dưới mức ngưỡng quy định (77.000 Bảng/năm - tương đương 2,5 tỷ VND/năm) không phải nộp thuế GTGT mà chỉ nộp thuế TNDN hoặc thuế TNCN. Quy định này đã giúp tiết kiệm được rất nhiều chi phí tuân thủ và chi phí quản lý thuế. Tuy nhiên, theo HMRC có khoảng 3 triệu DN và hộ kinh doanh quy mô vừa và nhỏ dưới ngưỡng đăng ký thuế GTGT, trong đó, khoảng 2 triệu hộ kinh doanh có doanh thu ở mức 20 triệu Bảng/năm trở xuống. Những hộ kinh doanh này có số thu thuế rất thấp, trong khi chi phí tuân thủ thuế cao; trình độ và khả năng ghi chép sổ sách kế toán của họ rất hạn chế, ý thức tuân thủ thuế thấp. Mặc dù số thu của họ đóng góp ngân sách không đáng kể, nhưng đây là một phần quan trọng của nền kinh tế quốc gia, nên HMRC đã nghiên cứu và đề xuất với Bộ Tài chính và Chính phủ để đơn giản hoá về thủ tục hành chính, kế toán thuế và phương pháp tính thuế. Có nghĩa là, chính sách vẫn quy định chung, nhưng DN lớn sẽ tính thuế và khai đầy đủ, riêng đối với DNVVN, các hộ kinh doanh tính và khai thuế đơn giản hơn.<
>Nguyễn Ngọc Tú<
>(Nguồn: Tài liệu khảo sát của Tổng cục Thuế)<
>