SABMiller là công ty sản xuất rượu - bia lớn thứ hai trên thế giới, sở hữu hơn 200 nhãn hiệu nổi tiếng như Grolsch, Peroni và Miller. Lợi nhuận của công ty này thu được hàng năm khoảng 2 tỷ USD. Dù vậy, song điều đáng nói là, bằng việc lợi dụng những kẽ hở về thuế, SABMiller đã khiến cho các nước châu Phi tổn thất lớn về thuế TNDN, ước tính 20 triệu bảng Anh mỗi năm - số tiền đủ để đảm bảo nhu cầu giáo dục cho 250.000 trẻ em. Theo tài liệu thu thập được, ActionAid quốc tế đã viện dẫn một số thủ thuật lách thuế thông qua chuyển giá của SABMiller.<
>
<
Cách lách thuế thứ 1: Đến Hà Lan<
><
>Kể từ khi thành lập vào năm 1895, SABMiller đã sản xuất bia tại châu Phi để bán cho người dân bản địa. Rất nhiều trong số các loại bia đó đã trở thành biểu tượng tại đất nước nó ra đời, điển hình là Castle - loại bia đã được tiêu thụ tại Nam Phi trong hơn một trăm năm qua. Vậy tại sao thương hiệu này, cũng như nhiều thương hiệu bia khác ở châu Phi lại được đăng ký và sở hữu tại Rotterdam (Hà Lan) cách đó 9.000km? Câu trả lời nằm ở luật thuế của Hà Lan, nơi cho phép các công ty có thể không phải trả thuế trên lợi nhuận của mình.<
><
>ActionAid đã xác định được nhiều nhãn hiệu hàng hóa của SABMiller châu Phi được đăng ký tại Hà Lan, cũng như bằng chứng về việc quyền sở hữu nhãn hiệu hàng hóa đã được chuyển từ châu Phi tới Hà Lan.<
><
>Tại Ghana, SABMiller tiếp tục đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho các thương hiệu mới dưới danh nghĩa một công ty con của Hà Lan. Từ năm 2007 đến 2010, Accra Brewry, chi nhánh của SABMiller tại Ghana đã trả tiền bản quyền trị giá 1,33 triệu Bảng (chiếm 2,1% doanh thu) cho SABMiller International BV tại Rotterdam cho việc sử dụng thương hiệu nổi tiếng như Castle Milk Malt và Stone Lager. Những thương hiệu này được sở hữu bởi các công ty Hà Lan, như khẩu hiệu gắn liền với Stone: “You’ve earned it!” (Bạn kiếm được nó!), và theo Luật Sở hữu trí tuệ, Accra Brewry phải trả tiền bản quyền cho việc sử dụng này. ActionAid đã xem xét 4 năm tài chính và thấy rằng, việc này tiết kiệm cho Accra Brewery khoảng 210.000 bảng Anh thuế TNDN, được tính tới 25% ở Ghana. Kể từ ngày 1/1/2009, khoản khấu trừ thuế mà Ghana phải trả cho Hà Lan giảm từ 10% xuống 8%, theo một hiệp ước thuế mới giữa hai nước. áp dụng tỉ lệ thuế khấu trừ mới này vào việc chi trả tiền bản quyền của năm 2010, Accra Brewry đã lách không phải đóng thuế khoảng 52.000 bảng Anh cho chính phủ Ghana.<
><
>Mô hình này cũng được áp dụng đối với các thương hiệu lâu đời khác ở châu Phi. Quyền thương hiệu cho Chibuku - một công ty sản xuất bia từ lúa miến đã có hơn 60 năm phát triển ở châu Phi, trong năm tài chính cuối cùng, đã được chuyển từ Zambia sang SABMiller International BV với giá 11 triệu bảng, cho phép thanh toán tiền khấu trừ thuế ở châu Phi. Thị trường của công ty bia này bao gồm Zambia, Tanzania và Ghana.<
><
>Các thủ thuật trên nhằm tận dụng luật thuế của Hà Lan, cho phép chi phí mua lại các thương hiệu cơ bản sẽ được khấu hao dần - từ từ xóa bỏ lợi nhuận chịu thuế. Trở lại năm 2005, SABMiller International BV đã mua số lượng lớn thương hiệu của tập đoàn từ một công ty mẹ ở Hà Lan theo giá thị trường của họ lên tới 120 triệu bảng Anh. Mỗi năm phần lớn số tiền này được sử dụng để triệt tiêu bất kỳ khoản lợi nhuận chịu thuế nào mà nó đã thực hiện, giảm hóa đơn chịu thuế của công ty cho đến mức gần bằng 0. Trong năm 2009 - 2010, SABMiller International BV đã tạo ra lợi nhuận trước thuế là 48,6 triệu bảng Anh (77,9 triệu USD), thuế thu nhập đáng ra phải nộp lên tới 12,4 triệu bảng. Tuy nhiên, DN này lại tuyên bố khấu trừ 12,6 triệu bảng Anh tiền thuế như một phần của việc khấu hao.<
><
>SABMiller cho biết “Chúng tôi có một loạt các giá tiền bản quyền được tính dựa trên vốn chủ sở hữu chung của một thương hiệu cụ thể. Những điều này đã được tiêu chuẩn hóa trên toàn cầu và áp dụng cho phù hợp với nguyên tắc chuyển giá của OECD.” Nhưng ngay cả khi không tính đến giá áp dụng cho việc sử dụng những thương hiệu được sở hữu tại Hà Lan, việc thanh toán những khoản này cũng rất lớn. ActionAid sử dụng cách tính toán tương tự cho Ghana và Nam Phi để phân tích tiền thuế “tiết kiệm” được từ tiền bản quyền tại 5 quốc gia châu Phi, sau đó mở rộng cho toàn bộ hoạt động của SABMiller châu Phi. Kết quả cho thấy, số tiền bản quyền ước tính khoảng 43 triệu bảng, và tổn thất thuế ước tính cho châu Phi là 10 triệu bảng mỗi năm (xem bảng).<
><
>Cách lách thuế thứ 2: Vai trò của Thụy Sỹ<
><
>Trong cách lách thuế thứ hai này, công ty con của SABMiller tại châu Phi và ấn Độ trả “phí quản lý” cho công ty mẹ tại “thiên đường thuế” ở châu Âu, nơi có mức thuế suất thấp hơn nhiều, đặc biệt là ở Thụy Sỹ. Tại Ghana, khoản phí này chiếm 4,6% doanh thu của công ty mỗi năm, và tại ấn Độ, nó đủ để xóa sạch toàn bộ lợi nhuận chịu thuế.<
><
>SABMiller cho biết, một trong những ưu tiên chiến lược của họ là “không ngừng nâng cao lợi nhuận của các DN địa phương” nhưng cũng thừa nhận rằng, các khoản thanh toán cho dịch vụ giá trị gia tăng được chuyển qua những thiên đường thuế. Một nhân viên của SABMiller ở văn phòng Thụy Sỹ, nơi nhận được hàng triệu bảng Anh chuyển từ châu Phi mỗi năm cho dịch vụ quản lý, cho biết: “Chúng tôi không làm điều đó ở đây, chúng tôi chỉ là trụ sở chính ở châu Âu”.<
><
>Tại Ghana, chi trả phí quản lý hoàn toàn phù hợp với các quy định tại địa phương, tuy nhiên người đứng đầu cơ quan thuế Ghana nói với ActionAid rằng, “chúng tôi biết phí quản lý là một lĩnh vực được dùng để lách thuế. Nó được sử dụng rộng rãi, bởi rất khó để xác minh tính hợp lý của chi phí quản lý”. ActionAid ước tính, chi phí quản lý mà SABMiller chi trả ở châu Phi và ấn Độ lên tới 47 triệu bảng mỗi năm, làm thất thoát của các chính phủ này khoảng 9,5 triệu bảng Anh tiền thuế.<
><
>Cách lách thuế thứ 3: Đến Mauritius<
><
>Làm cách nào để vận chuyển hàng hóa từ Nam Phi tới Ghana? Đặt câu hỏi này với một học sinh địa lý, bạn sẽ được chỉ dẫn rẽ phải ở mũi Cape và đi lên bờ biển phía Tây châu Phi. Nhưng đặt câu hỏi này với một nhà hoạch định chính sách thuế, câu trả lời sẽ là đi theo chiều ngược lại!.<
><
>Trong cách lách thuế thứ ba này, hàng hóa được Accra Brewery mua từ một công ty con của SABMiller tại Mauritius, cách ấn Độ Dương 7.000km. Mubex, một công ty ở Mauritius sẽ có được lợi nhuận từ giao dịch này. Nhưng khi lợi nhuận này chỉ bị đánh thuế ở mức 3% so với 25% ở Ghana, có rất nhiều động cơ đảm bảo nó làm ra càng nhiều lợi nhuận càng tốt. Cách lách thuế này quá mới mẻ để kết luận về khoản tiền thuế đã mất, nhưng nó được ước tính lên tới 670.000 bảng Anh tại Ghana mỗi năm.<
><
>Cách lách thuế thứ 4: Mỏng từ nóc<
><
>Trong cách lách thuế cuối cùng này, Accra Brewery mượn một số tiền lớn từ công ty ở Mauritius (đã được đề cập đến trong cách lách thuế thứ 3). Khoản vay này lớn hơn bất cứ khoản vay thế chấp nào cho phép, lớn gấp 7 lần số vốn của Accra Brewery. Điều đó có nghĩa là công ty này chỉ còn “vốn rất mỏng”. Điều này đã giúp Accra Brewary tránh được số thuế phải đóng là 76.000 bảng Anh mỗi năm.<
>