“Công nghiệp điện tử ở Việt Nam có thể nói gần như con số không. 95-98% sản phẩm điện tử, tin học xuất đi từ Việt Nam là của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài."<
>
Xuất khẩu nhóm hàng linh kiện, sản phẩm điện tử và máy vi tính trong bảy tháng qua đã tăng xấp xỉ 30% so với cùng kỳ năm trước và đạt kim ngạch 1,82 tỉ đô la. Kết quả trên, ngoài sự góp sức của các sản phẩm chủ lực như máy in, bo mạch, theo Bộ Công Thương, còn do các doanh nghiệp lắp ráp trong nước đã chọn được hướng đi mới là xuất khẩu thành phẩm.
Nếu nhận định trên là đúng, thì đây là một tín hiệu đáng mừng cho ngành công nghiệp điện tử ở Việt Nam, vốn nhiều năm qua sống nhờ gia công, lắp ráp. Nhưng thực tế có lạc quan như vậy không? Câu trả lời là chưa.
Thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy mặt hàng xuất khẩu chủ lực nhất vẫn là máy in. Tính riêng sáu tháng, với hơn 900.000 thành phẩm xuất đi, các doanh nghiệp thu về 65,7 triệu đô la Mỹ, chiếm một phần ba doanh thu xuất khẩu, tiếp đến là nhóm linh kiện điện tử đạt xấp xỉ 15 triệu đô la, ram máy tính (14 triệu đô la); linh phụ kiện máy in (gần 6 triệu đô la Mỹ).
Trong khi đó, mặt hàng máy tính xách tay mà Bộ Công Thương đánh giá là đang chuyển hướng và trông đợi sẽ góp phần làm thay đổi thị phần và định hướng xuất khẩu sản phẩm điện tử của Việt Nam, qua sáu tháng mới xuất được gần 6.000 chiếc, trị giá 1,1 triệu đô la Mỹ và đứng thứ 12 trong danh sách các sản phẩm điện tử xuất khẩu. Để có được những thành phẩm này, các nhà lắp ráp trong nước đã phải nhập khẩu linh kiện từ nước ngoài rồi sau đó xuất đi.
Tổng thư ký Hiệp hội Điện tử - Tin học Việt Nam Trần Quang Hùng nói ông không bình luận gì về những kết quả và sự chuyển hướng nêu trên. Ông cho biết: “Công nghiệp điện tử ở Việt Nam có thể nói gần như con số không. 95-98% sản phẩm điện tử, tin học xuất đi từ Việt Nam là của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Hàm lượng chất xám và giá trị gia tăng trong các sản phẩm điện tử, máy tính xuất đi từ Việt Nam chỉ vài phần trăm”.
Ngoài mặt hàng chủ lực là sản xuất máy in thành phẩm, thực tế mặt hàng mà các doanh nghiệp đặt ở Việt Nam đang xuất đi nhiều nhất là linh kiện điện tử. Bộ Công Thương phải thừa nhận rằng, trong danh sách, lượng bo mạch chủ xuất đi khá lớn (chủ yếu qua thị trường Hồng Kông) trong sáu tháng qua đạt hơn 460.000 đô la Mỹ chủ yếu mang thương hiệu của tập đoàn Foxconn (đặt nhà máy tại Bắc Ninh).
<
Hoặc nói về thị trường xuất khẩu chính, việc hàng điện tử Việt Nam xuất sang các thị trường Đông Á (như Trung Quốc, Nhật Bản, Hồng Kông, Hàn Quốc và Đài Loan), nhất là thị trường Trung Quốc, cũng không nói lên tính cạnh tranh của các sản phẩm lắp ráp từ Việt Nam.
“Việc Việt Nam xuất vào Trung Quốc hơn 50 triệu đô la Mỹ các sản phẩm linh kiện điện tử không thấm vào đâu so với con số hàng tỉ đô la Mỹ mỗi năm, cũng mặt hàng này mà Trung Quốc xuất ra thị trường thế giới. Việc gia nhập thị trường của các nhà lắp ráp Việt Nam ở đây nên được hiểu đúng là do nền công nghiệp điện tử thế giới hiện đã chuyên môn hóa sâu và toàn cầu hóa rộng. Sản phẩm sản xuất tại Việt Nam tiếp tục được xuất đi Trung Quốc hay nước khác để hoàn tất chuỗi giá trị sản xuất. Điều đó không nói lên tính cạnh tranh của sản phẩm”, ông Hùng nói.
Như vậy, nhìn đi tính lại, vẫn chưa thể nhìn nhận công nghiệp điện tử Việt Nam đã bắt đầu chuyển hướng. “Chúng tôi vẫn nhìn nhận công nghệ gia công, lắp ráp của doanh nghiệp trong nước là một nỗi đau của những người trong ngành dù những đồng đô la thu về ngày nay đã nhiều hơn trước”, giọng ông Hùng nhiều chất chứa.
Theo Ngọc Lan - TBKTSG<
> <>